نقش علوم ارتباطات اجتماعی در توسعه اجتماعی
در دوره های کوچینگ فردی و مطالعات مربوط به توسعه فردی، همواره هدفی بزرگتر لحاظ میشود؛ اینکه چگونه همه این آموزهها منجر به شکلگیری روابطی پویا و سالم در اجتماعی شود، که از افراد آموزشدیده تشکیل شده است. اما نهایتا هدف از شکلگیری روابط اجتماعی چیست؟ درباره نقش علوم ارتباطات اجتماعی و روابط اجتماعی، بهتفصیل سخن راندهایم. در این مقاله میکوشیم از نقش تأثیرگذار آموزههای این علوم در توسعه اجتماعی بگوییم.
مروری بر تعاریف علوم ارتباطات اجتماعی…
علوم ارتباطات اجتماعی چیست و به چه مسائلی میپردازد؟ به واسطه این علوم و با بررسی روابط در جامعه، مهمترین عناصر مطالعات جامعهشناختی، شناسایی میشوند؛ ارتباطات اجتماعی مشتمل بر عناصر سیاسی و عناصر مدیریت اجتماعی است که از آنها برای سامان دادن به زندگی اجتماعی انسان استفاده میشود. عناصری که به جای خود، بر توسعه اجتماعی نیز تأثیرگذار خواهند بود.
به طور کلی، هدف از کوچینگ فردی و بسیاری از آموزشهایی که مبتنی بر افزایش مهارتهای زندگی است، در راستای شکلگیری همین روابط است. ایده اصلی این رویکرد این است که به تبع این آموزشهای فردی و تقویت مهارتهای شخصی؛ افراد در بستر تعاملات خانوادگی، قومی، کاری، اقتصادی و… موفقتر عمل کنند. هدف این است که هر کس در سطح جامعه، از پس انجام وظایف خود، بهتر و بیشتر برآید.
در این میان افرادی که نسبت به وضعیت خود و سطح آموختهها و مهارتهایشان، رضایت ندارند، میتوانند با افزایش مهارتهای خود، احساس بهتری داشته باشند. بههرحال نتیجه اینکه، آموزههای فردی در راستای شکلگیری روابط اجتماعی بهتر به کار میآیند. اما آیا ارتباطات اجتماعی، خود نقش مؤثری در ارتقای اجتماعی ایجاد میکنند؟
پاسخ مثبت است. ایجا دقیقا نقطهای است که به مفهوم توسعه اجتماعی میرسیم.
توسعه اجتماعی چیست؟
توسعه اجتماعی از الگوهای پیشرفت اجتماعی شکل میگیرد؛ الگوهایی که با شناخت واقعگرایانه از انسان امروزی در جهان طراحی میشوند. بنابراین، طراحی الگوهای مناسب توسعه اجتماعی سه عنصر اساسی دارد: شناخت (دانش)، انسان و جهان.
توسعه (بهمعنای پیشرفت، ارتقا یا ترقی) به واسطه از بین بردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت شکل میگیرد تا پتانسیلهای نهفته، فعلیت پیدا کنند. به بیان بهتر، توسعه اجتماعی، پیشرفت جامعه انسانی در سطوح فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… است. چیزی که قطعاً مرهون روابط اجتماعی سالم است.
برای توسعه اجتماعی تعاریف زیادی ارائه میشود. ولی علاو بر تعریف فوق، یک تعریف کاربردی عرضه شده است؛ اینکه توسعه اجتماعی، در حقیقت مصداق گذار از جامعه سنتی به جامعه صنعتی یا مدرن امروزی است که خود دربردارنده تحولات فرهنگی و اجتماعی است. مطالعه در این زمینه و بررسی و تحلیل ابعاد آن، خود مستلزم مطالعه در رشتههای گوناگون است. رشتههای از قبیل: جامعهشناسی، مردمشناسی، علوم سیاسی، فلسفه، روانشناسی، فرهنگ و….
معمولاً چشمانداز توسعه اجتماعی در پرتوی سه دیدگاه ترسیم میشود:
۱ـ آیا اوضاع یک جامعه بهتر میشود و پیشرفت و توسعه حاصل میآید؟
۲ـ آیا شرایط اجتماعی یک جامعه ضعیفتر میشود؟
۳ـ آیا شرایط فعلی یک جامعه تداوم مییابد؟
در بستر بررسی این دیدگاهها، جامعهشناسان و سیاستگذاران میکوشند با امکانسنجی دقیق طرحهای پیش رو، بهتری راهکار را برای توسعه اجتماعی ارائه دهند. اما این راهکارها حول چه محورهایی شکل میگیرند؟
مهمترین محورهای شتاب توسعه اجتماعی
اگر بخواهیم مهمترین مسائلی را که رشد و توسعه اجتماعی در گروی پیشرفت آنهاست بررسی کنیم، باید به این مسائل اشاره کنیم:
ـ شناخت فرهنگی (مسائل مربوط به اقوام، زبانها، مذاهب و…)
ـ مسائل اقتصادی
ـ رویکردهای سیاسی
ـ نقش رسانهها
شناخت فرهنگی
مسائلی از قبیل شناخت اقوام، زبان آنها، باورهای مذهبی و… از مهمترین نکاتی هستند که برای توسعه اجتماعی لازماند. بدون شناخت فرهنگی دقیق و برنامهریزی براساس آنها، هیچ پیشرفتی حاصل نمیشود.
مسائل اقتصادی
بر هیچ کسی پوشیده نیست که مشکلات اقتصادی، چطور مسیر ترقی را تغییر میدهد و رو به افول میبرد. اقتصاد به عنوان یکی از نخستین بنیانهای توسعه اجتماعی، نقش بسیار زیادی در انگیزه افراد برای بهبود وضعیت زندگیشان دارد.
رویکردهای سیاسی
آنچه برای سیاستگذاری در جهت توسعه اجتماعی لازم است، اتخاذ سیاستهای مناسب است؛ سیاستهایی که براساس مطالعات و واقعیات به دست آمده است و با خواستههای فرهنگی و سیاسی جامعه همخوانی دارد.
نقش رسانهها
به هیچ وجه نمیتوان نقش پررنگ رسانهها را در فرهنگسازی نادیده گرفت؛ بهخصوص در زمانهای که با گسترش فضای مجازی، رسانههای الکترونیک حتی رادیو و تلویزیون را کنار زدهاند. این رسانهها هر لحظه و هر ثانیه، در زندگی عموم افراد، نقشآفرینی میکنند.
سایر مقولههای توسعه اجتماعی
پیشرفت اجتماعی، مثل بسیاری از موضوعات علوم انسانی، عرصهای پایانناپذیر است. برای مثال وقتی از شناخت فرهنگی برای پیشرفت اجتماعی صحبت میشود، نمیتوانیم از کنار مفاهیمی مثل توسعه روستایی یا توسعه شهری بهسادگی عبور کنیم. یا اینکه درباره مسائل اقتصادی، نمیتوان به مطالعات آماری و جزئیاتی مثل نرخ رشد بیکاری و… در وضعیت توسعه جامعه اشاره نکرد.
بههرحال، در جریان نیل به ترقی و پیشرفت جامعه، در نظر داشتن همه این مسائل اهمیت دارد؛ زیر براساس مطالعات دقیق میتوان با استفاده از ابزارهای فرهنگی و… زمینه را برای از بین بردن شکافها، نابرابریها و نقاط ضعف دیگر فراهم کرد. به این ترتیب بهمرور زمان، ارتقای اجتماعی و اهداف آن تحقق پیدا میکنند.
حال با توجه به این مفاهیم، بهتر میتوانیم به موضوع اصلی مقاله بپردازیم؛ اینکه: علوم ارتباطات اجتماعی، چه تأثیر مثبتی در توسعه اجتماعی دارد؟
ارتباطات اجتماعی سازنده، در خدمت توسعه اجتماعی
در مقاله «روابط اجتماعی چیست؟» درباره ویژگیها و تأثیرات مثبت علوم ارتباطات اجتماعی خواندیم. تأثیر آموزههای ارتباطات اجتماعی در دو حوزه فردی و گروهی آشکار میشود.
در حوزه فردی به این عناوین میتوان اشاره کرد:
ـ افزایش اعتماد به نفس.
ـ تقویت ذهن.
در حوزه گروهی و اجتماعی هم این موضوعات اهمیت دارند که بهتبع حوزه فردی شکل میگیرند:
ـ آشنایی با افراد جدید و تشکیل گروه (نتیجه افزایش اعتما به نفس است)
ـ حمایت اجتماعی (نتیجه تشکیل گروه است)
ـ درک بیشتر افراد و شکلگیری روابط عاطفی (نتیجه تقویت ذهن است)
اگر به فواید ارتباطات اجتماعی در حوزه روابط گروهی بنگرید، بهخوبی درمییابید که همین عوامل، تأثیرگذارترین موارد در شکلگیری توسعه اجتماعی هستند. شکل گرفتن گروهی که افراد آن، به بهترین نوع از هم حمایت میکنند و یکدیگر را میفهمند؛ با بالا بردن شاخصهای عاطفی، قطعا در راستای ترقی اجتماعی بیشترین تأثیرات را میگذارند.
اهمیت کوچینگ فردی برای آغاز راه
بدون شک تحقق آنچه بدان پرداختیم، با آموختن و تقویت مهارتهای فردی آغاز میشود؛ چیزی که مهمترین سرفصل در پروسه کوچینگ فردی در راستای تقویت روابط اجتماعی است.
دیدگاهتان را بنویسید