مهارت اجتماعی چیست؟ ۱۰ راهکار برای تقویت مهارت های اجتماعی
قطعا علاقهمندان به حوزههای توسعه فردی و موفقیت در کسب و کار، همواره در پی مهارتآموزی و دانشافزایی در این زمینهاند. یکی از مواردی که در این راستا توجه خاصی به آن میشود، مقوله مهارت های اجتماعی و تقویت آن است. در این مقاله به موضوع مهارت اجتماعی پرداختهایم. علاوه بر خواندن این مقاله، به علاقهمندانی که رویکرد حرفهایتری دارند، توصیه میشود مطالعات در حوزه علوم ارتباطات را نادیده نگیرند. در این راستا میتوانید ضمن مطالعه مقالات دکتر پرستو اسلامی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب کنید. برای افزایش دانش و کسب اطلاعات کاربردی بیشتر نیز میتوانید برخی از تالیفات دکتر پرستو اسلامی را بخوانید؛ کتابهایی از قبیل: فرهنگ واژگان تخصصی علوم ارتباطات/ ارتباط انسانی/ ارتباط سازمانی/ فرهنگ سازمانی.
آنچه باید در ابتدا، راجع به مهارت های اجتماعی بدانید!
امروزه، موفقیت در ابعاد مختلف زندگی، از روابط شخصی و دوستانه گرفته تا پیشرفتهای شغلی، به میزان قابل توجهی به یک عامل کلیدی بستگی دارد: مهارت اجتماعی (Social Skill). این مهارتها نه تنها پلی برای ارتباط با دیگران هستند؛ بلکه ابزاری قدرتمند برای درک بهتر محیط اجتماعی و هدایت تعاملات روزمره به شکلی سازنده و رضایتبخش به شمار میروند.
مهارت اجتماعی چیست؟
پیش از آنکه به صورت مفصل و جامع درباره این عبارت توضیح دهیم (و نکات مربوط به آن را ارائه کنیم) باید به تعریف جامعی از آن برسیم. تعریف مهارت اجتماعی:
مهارت اجتماعی مجموعهای از رفتارها، تواناییها و دانش آموخته شدهای است که فرد را قادر میسازد: در موقعیتهای گوناگون اجتماعی به شکلی موثر، مناسب و هدفمند با دیگران تعامل کند. این مهارتها به فرد کمک میکنند تا:
- بهطور مؤثر ارتباط برقرار کند: شامل توانایی بیان واضح و محترمانه افکار و احساسات (ارتباط کلامی) و همچنین استفاده از زبان بدن، تماس چشمی و حالات چهره (ارتباط غیرکلامی).
- احساسات دیگران را درک کند (همدلی): توانایی درک و سهیم شدن در احساسات دیگران که هسته اصلی روابط سالم را تشکیل میدهد.
- روابط پایدار و معنادار بسازد: شامل توانایی شروع مکالمه، گوش دادن فعال، حل تعارض و حفظ دوستیها.
- رفتار مناسب موقعیت را انتخاب کند: توانایی تحلیل محیط و انتخاب پاسخی که منجر به پیامدهای مثبت اجتماعی شده و از سوءتفاهمها جلوگیری کند.
به طور خلاصه، مهارت اجتماعی هنری است که به ما اجازه میدهد در جمع، محیط کار یا حتی در روابط نزدیک، احساس راحتی کنیم؛ به این ترتیب، میتوانیم با اثرگذاری مثبت، به اهداف خود برسیم و رضایت شخصی خود را افزایش دهیم. نکته مهم این است که این مهارتها ذاتی نیستند، بلکه آموختنی و قابل تقویتاند.
۱۰ راهکار مؤثر برای تقویت مهارتهای اجتماعی
اما آنچه پس از آموختن تعریف مهارت اجتماعی اهمیت دارد، کسب راهکارهایی برای تقویت آن است. چگونه میتوانیم این مهارتها را تقویت کنیم؟ تقویت مهارت اجتماعی یک فرایند تدریجی است که نیازمند تمرین و آگاهی است. در ادامه ۱۰ راهکار عملی برای بهبود این توانایی حیاتی ارائه شده است.
۱. تمرین گوش دادن فعال
به جای اینکه در حین صحبت دیگران به فکر پاسخ خود باشید، کاملاً بر آنچه میگویند تمرکز کنید. از نشانههای کلامی (مثل “متوجهام” یا “چه جالب”) و غیرکلامی (مانند تکان دادن سر و تماس چشمی مناسب) برای نشان دادن توجه خود استفاده کنید.
۲. پرسیدن سؤالات باز (Open-Ended Questions)
به جای پرسشهایی که پاسخ “بله” یا “خیر” دارند (مانند “آیا از مهمانی لذت بردی؟”)، سؤالاتی بپرسید که طرف مقابل را به صحبت بیشتر ترغیب کند (مانند “بهترین بخش مهمانی از نظر تو چه بود؟”). این کار نشاندهنده علاقه شما به اوست و بحث را عمیقتر میکند.
۳. بهبود هوش هیجانی و همدلی
سعی کنید خود را جای دیگران بگذارید و دیدگاهها و احساساتشان را درک کنید. آگاهی از احساسات خود و دیگران (هوش هیجانی) پایه و اساس همدلی و تعامل مناسب است.
۴. توجه به زبان بدن
زبان بدن شما (حالت ایستادن، حرکات دست، تماس چشمی) اغلب قویتر از کلماتتان صحبت میکند. هنگام صحبت، دستبهسینه نباشید، به سمت فرد متمایل شوید، لبخند بزنید و تماس چشمی مناسب برقرار کنید تا صمیمی و گشادهرو به نظر آیید.
۵. آغاز مکالمات کوچک (Small Talk)
تمرین کنید که در موقعیتهای کمفشار (مثل صف فروشگاه، آسانسور یا محل کار) مکالمات کوتاهی را شروع کنید. صحبت در مورد آب و هوا، یک رویداد جاری یا یک تعریف ساده میتواند یخ مکالمه را بشکند.
۶. مثبتاندیشی و خوشبینی
افراد به طور طبیعی جذب کسانی میشوند که انرژی مثبت ساطع میکنند. بر نکات مثبت تمرکز کنید و از غیبت یا انتقادهای بیمورد دوری نمایید.
۷. شرکت در فعالیتهای اجتماعی سازمانیافته
به جای تکیه بر موقعیتهای اتفاقی، به کلاسها، باشگاهها، گروههای داوطلبانه یا جلسات شبکهسازی بپیوندید. این محیطها فرصتهای ساختارمندی برای تمرین مهارتهای ارتباطی در یک فضای امن فراهم میکنند.
۸. تمرین قاطعیت (Assertiveness)
قاطعیت به معنای ابراز عقاید و نیازهای خود بهشکلی محترمانه، اما صریح است، بدون اینکه حقوق دیگران را زیر پا بگذارید یا تهاجمی عمل کنید. این مهارت برای ایجاد مرزهای سالم در روابط ضروری است.
۹. دریافت و ارائه بازخورد سازنده
از دوستان یا مشاوران خود بازخورد بخواهید که نحوه تعامل شما را ارزیابی کنند. همچنین، در روابط خود تمرین کنید که تعریفهای صمیمانه بدهید و بازخورد یا انتقاد سازنده را به شکلی آرام و محترمانه مطرح نمایید.
۱۰. خارج شدن از منطقه امن
بزرگترین تقویتکننده مهارت اجتماعی، قرار گرفتن عمدی در موقعیتهای جدید اجتماعی است، هرچند کمی اضطرابآور باشند. هر بار یک گام کوچک بردارید؛ مثلاً خود را به یک فرد جدید معرفی کنید یا در یک جلسه نظر دهید. تکرار این تجربیات باعث افزایش اعتماد به نفس شما خواهد شد.
مهمترین نتایج درباره مهارت اجتماعی و راهکارهای تقویت آن
مهارت اجتماعی دیگر یک امتیاز محسوب نمیشود؛ بلکه یک ضرورت در زندگی مدرن است. با آگاهی از تعریف آن و به کارگیری مداوم این ۱۰ راهکار کلیدی، میتوانید: توانایی خود را در تعاملات اجتماعی بهبود بخشید، روابط قویتری بسازید و در نهایت، زندگی شخصی و حرفهای رضایتبخشتری را تجربه کنید. به یاد داشته باشید که هر تعامل، فرصتی برای رشد و بهتر شدن است. در کنار این مورد، فردی که در پی دست یافتن به اهداف خویش در زمینه توسعه فردی و موفقیت کاری است؛ باید شاخصهای دیگری را نیز رعایت کند. با مطالعه مطالب مختلف بخش مقالات سایت، میتوانید در این زمینهها موضوعات مفیدی را بخوانید.
حرف آخر: تقویت مهارت اجتماعی و فراتر از آن
هرچند آموختن برخی مهارتها (از قبیل مهارت اجتماعی) قطعا در پیمودن مسیر موفقیت مفید خواهند بود؛ اما نمیتوان از برخی راهکارهای دیگر صرفنظر کرد. امروزه بسیاری از افراد برای افزایش دانش کاربردی خویش جهت توسعه فردی و تقویت ارتباطات میان فردی، از نظر تخصصی اساتید خبره کوچینگ استفاده میکنند. در این راستا خانم دکتر پرستو اسلامی (Parastoo Eslami) متخصص ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشگاه با ۲۲ سال سابقه تدریس، در قالب جلسات کوچینگ، یاریگرِ مدیران و صاحبان حرف و مشاغل خواهند بود. برای کسب اطلاعات تکمیلی در این زمینه، خواندن مقالات دکتر پرستو اسلامی را نیز به شما پیشنهاد میکنیم.
دیدگاهتان را بنویسید