تاثیر مهارت های ارتباطی در توسعه فردی و سازمانی

امروزه نقش مهارت های ارتباطی بر هیچ کسی پوشیده نیست؛ اما شاید برای افرادی که در حوزه علوم ارتباطات و مسائل مربوط‌به توسعه فردی و سازمانی مطالعات حرفه‌ای ندارند، معنای این اصطلاح کاملا روشن نباشد. به عبارت دیگر شاید این سوال برای این دسته از افراد به وجود بیاید که: «مهارت‌های ارتباطی شامل چه نوع از مصادیقی از ارتباطات می‌شود؟» با توجه به مقوله‌های مختلفی که در این زمینه مورد توجه قرار می‌گیرند (مانند ارتباط موثر، ارتباطات موثر سازمانی و…) قطعا آشنایی دقیق‌تر با این مفهوم برای علاقه‌مندان به حوزه کوچینگ ارتباطات مفید خواهد بود. در این مقاله به بررسی این موضوع و مصادیق مهارت های ارتباطی پرداخته‌ایم.

مقصود از مهارت های ارتباطی چیست؟

مهارت‌های ارتباطی یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین عواملی هستند که تأثیر زیادی بر رشد و پیشرفت افراد و سازمان‌ها دارند. این مهارت‌ها ضمن کمک به تبادل اطلاعات، بستری برای ایجاد اعتماد، همکاری و هماهنگی فراهم می‌کند. علاوه بر این،‌ پیشرفت در این زمینه،‌ هم باعث رشد اهداف فردی می‌شود؛ هم در ابعاد کلان‌تر،‌ زمینه‌ساز رشد و توسعه سازمانی خواهد شد. در ادامه درباره این موارد توضیح خواهیم داد.

تأثیر مهارت های ارتباطی در توسعه فردی

بدیهی است که در گام اول، تاثیر این مهارت‌ها بر ابعاد و وجوه فردی زندگی نمایان می‌شود. در سطح فردی، مهارت‌های ارتباطی به بهبود روابط بین‌فردی، خودآگاهی و توانایی مدیریت احساسات کمک می‌کنند. افراد با ارتباط بهتر می‌توانند در زمینه‌های ذیل اقدام کنند:

1. ایجاد روابط مؤثرتر: افرادی که توانایی بیان افکار و احساسات خود را دارند، معمولاً روابط عمیق‌تری با دیگران برقرار می‌کنند.
2. حل تعارضات: ارتباط قوی می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و مدیریت بهتر تعارضات کمک کند.
3. افزایش اعتماد به نفس: مهارت در بیان عقاید و احساسات، به افزایش اعتماد به نفس در افراد منجر می‌شود.

تأثیر مهارت های ارتباطی در توسعه سازمانی

اما پس از بررسی ابعاد مثبت تقویت مهارت های ارتباطی بر جنبه‌های فردی، تاثیر آن بر توسعه سازمانی مطرح می‌شود. در محیط‌های سازمانی، مهارت‌های ارتباطی نقش حیاتی در دستیابی به اهداف مشترک ایفا می‌کنند. این مهارت‌ها می‌توانند منجر به نتایج ذیل شوند:

1. بهبود همکاری تیمی: ارتباط شفاف و مؤثر بین اعضای تیم، کار گروهی را تسهیل کرده و به نتایج بهتر منجر می‌شود.
2. ارتقاء فرهنگ سازمانی: سازمان‌هایی که به ارتباط باز و شفاف اهمیت می‌دهند، محیطی مثبت‌تر برای کارکنان ایجاد می‌کنند.
3. تصمیم‌گیری بهتر: تبادل دقیق اطلاعات و ایده‌ها از طریق ارتباط مؤثر، فرایند تصمیم‌گیری را بهبود می‌بخشد.

راهکارهای بهبود مهارت های ارتباطی

بدیهی است که پس از وقوف به تاثیر مهارت های ارتباطی در توسعه سازمانی و فردی، افراد به فکر تقویت آن‌ها بیفتند. بنابراین در ادامه به راهکارهای بهبود این مهارت‌ها پرداخته‌ایم.

تقویت مهارت‌های ارتباطی نیازمند تلاش و تمرین است. گام‌هایی مانند گوش دادن فعال، بیان شفاف و تمرین هوش هیجانی می‌توانند به بهبود این مهارت‌ها کمک کنند. با این اوصاف، توصیه می‌کنیم به موارد ذیل توجه داشته باشید:

گام اول: تقویت هنر گوش دادن فعال

بسیاری از افراد، ارتباط را صرفاً به معنای صحبت کردن می‌دانند؛ در حالی که گوش دادن فعال، رکن اساسی یک ارتباط موثر است. گوش دادن فعال به معنای تمرکز کامل بر سخنان طرف مقابل، درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی او، و نشان دادن توجه و همدلی است. برای تقویت این مهارت:

• حواس خود را متمرکز کنید: از هرگونه عامل مزاحم محیطی و ذهنی دوری کنید.
• تماس چشمی برقرار کنید: این کار نشان‌دهنده توجه شما به صحبت‌های طرف مقابل است.
• از حرکات سر و زبان بدن مثبت استفاده کنید: تکان دادن سر یا لبخندهای کوچک نشان می‌دهد که شما در حال گوش دادن هستید.
• سوالات واضح بپرسید: برای اطمینان از درک صحیح منظور طرف مقابل، سوالات باز بپرسید.
• خلاصه کنید: در پایان صحبت‌های طرف مقابل، خلاصه برداشت خود را بیان کنید تا از درک متقابل اطمینان حاصل شود.
• از قطع کردن صحبت‌های طرف مقابل خودداری کنید: اجازه دهید طرف مقابل صحبت‌های خود را به پایان برساند.

گام دوم: شفاف و واضح سخن بگویید

انتقال دقیق و روشن پیام، از بروز سوءتفاهم‌ها جلوگیری می‌کند. برای بهبود مهارت‌های کلامی:

• از زبان ساده و قابل فهم استفاده کنید: از اصطلاحات تخصصی یا پیچیده که ممکن است برای مخاطب ناآشنا باشد، پرهیز کنید.
• پیام خود را ساختاربندی کنید: قبل از صحبت کردن، به طور ذهنی یا کتبی، ساختار پیام خود را مشخص کنید.
• از مثال‌های واضح استفاده کنید: برای روشن‌تر شدن منظور خود، از مثال‌های مرتبط استفاده کنید.
• لحن صدای مناسب را انتخاب کنید: لحن صدای شما باید با محتوای پیام و مخاطب همخوانی داشته باشد.
• به زبان بدن خود توجه کنید: ارتباط غیرکلامی شما باید پیام کلامی شما را تقویت کند.
• از بازخورد گرفتن نترسید: از مخاطبان خود بخواهید تا در صورت وجود هرگونه ابهام، سوالات خود را مطرح کنند.

گام سوم: همدلی را تمرین کنید

همدلی، توانایی درک و به اشتراک گذاشتن احساسات دیگران است. برقراری ارتباط از موضع همدلی، به ایجاد روابط قوی‌تر و درک متقابل عمیق‌تر کمک می‌کند. برای تقویت همدلی:

• خود را جای طرف مقابل بگذارید: سعی کنید دنیا را از دیدگاه او ببینید.
• به احساسات طرف مقابل توجه کنید: نه تنها به کلمات، بلکه به احساسات نهفته در پس آن‌ها نیز دقت کنید.
• احساسات آن‌ها را تایید کنید: حتی اگر با دیدگاه آن‌ها موافق نیستید، احساساتشان را به رسمیت بشناسید.
• از عبارات همدلانه استفاده کنید: جملاتی مانند “متوجه هستم که…” یا “به نظر می‌رسد که…” می‌توانند حس همدلی شما را منتقل کنند.
• قضاوت نکنید: سعی کنید بدون پیش‌داوری به صحبت‌های طرف مقابل گوش دهید.

گام چهارم: از قدرت ارتباط غیرکلامی آگاه باشید

ارتباط غیرکلامی، بخش قابل توجهی از پیام ما را منتقل می‌کند. آگاهی از زبان بدن، حالات چهره و لحن صدا، به ما کمک می‌کند تا پیام‌های خود را به طور موثرتری ارسال و دریافت کنیم.

• تماس چشمی مناسب برقرار کنید: تماس چشمی متعادل، نشان‌دهنده صداقت و توجه است.
• حالات چهره خود را کنترل کنید: حالات چهره شما باید با احساسات و پیام شما همخوانی داشته باشد.
• از زبان بدن باز و مثبت استفاده کنید: قوز نکردن، دست به سینه نبودن و حفظ فاصله مناسب با مخاطب، نشان‌دهنده اعتماد به نفس و گشودگی است.
• به لحن صدای خود توجه کنید: لحن صدای شما باید با محتوای پیام و احساسات شما هماهنگ باشد.

گام پنجم: بازخورد سازنده بدهید و دریافت کنید

بازخورد، ابزاری قدرتمند برای رشد و بهبود است. توانایی ارائه بازخورد سازنده و پذیرش آن، به ارتقای مهارت‌های ارتباطی کمک می‌کند.

• بازخورد را به موقع ارائه دهید: هرچه بازخورد زودتر ارائه شود، تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
• بازخورد را مشخص و متمرکز ارائه دهید: به جای کلی‌گویی، بر رفتارها و موقعیت‌های خاص تمرکز کنید.
• بازخورد را با لحن مثبت و سازنده ارائه دهید: هدف از بازخورد، کمک به بهبود است، نه انتقاد.
• آماده دریافت بازخورد باشید: با ذهنی باز به بازخورد دیگران گوش دهید و سعی کنید از آن برای رشد خود استفاده کنید.
• از بازخورد دهندگان تشکر کنید: قدردانی از کسانی که به شما بازخورد می‌دهند، آن‌ها را تشویق به ارائه بازخوردهای بیشتر می‌کند.

گام ششم: قاطعیت را تمرین کنید

قاطعیت، توانایی بیان نیازها، خواسته‌ها و نظرات خود به صورت محترمانه و بدون تجاوز به حقوق دیگران است. افراد قاطع، می‌توانند به طور موثر از حقوق خود دفاع کنند و روابط سالم‌تری با دیگران برقرار کنند.

• حقوق خود را بشناسید: آگاهی از حقوق خود، اولین قدم برای قاطعیت است.
• از زبان “من” استفاده کنید: به جای سرزنش یا متهم کردن دیگران، احساسات و نیازهای خود را با استفاده از جملاتی که با “من” شروع می‌شوند، بیان کنید.
• نه گفتن را بیاموزید: توانایی نه گفتن به درخواست‌های نامناسب، برای حفظ مرزهای شخصی ضروری است.
• به زبان بدن قاطعانه توجه کنید: ایستادن صاف، برقراری تماس چشمی و صحبت کردن با صدای واضح، نشان‌دهنده قاطعیت شماست.

گام هفتم: تمرین و تکرار کنید

بهبود مهارت‌های ارتباطی، یک فرایند مستمر است. با تمرین و تکرار آگاهانه راهکارهای ذکر شده در موقعیت‌های مختلف، می‌توانید به تدریج مهارت‌های ارتباطی خود را ارتقا دهید.

• آگاهانه تمرین کنید: در هر تعامل، سعی کنید بر یکی از مهارت‌های ارتباطی تمرکز کنید.
• از اشتباهات خود درس بگیرید: هر اشتباه در ارتباط، فرصتی برای یادگیری و بهبود است.
• از منابع آموزشی استفاده کنید: کتاب‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی متعددی در زمینه بهبود مهارت‌های ارتباطی وجود دارد.
• از افراد موفق الگو بگیرید: به نحوه ارتباط افراد موفق در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود توجه کنید.

حرف آخر: تقویت دانش و مهارت های ارتباطی با مطالعه و افزایش معلومات

خیلی از علاقه‌مندان به مفاهیم حوزه ارتباطات و توسعه فردی و سازمانی، جهت افزایش معلومات خود، به مطالعالات تخصصی روی می‌آورند. به همین دلیل، استفاده از نظرات تخصصی اساتید خبره کوچینگ می‌تواند برای آن‌ها مفید باشد. در این راستا، به علاقه‌مندان توصیه می‌کنیم با مطالعه تألیفات دکتر پرستو اسلامی (Parastoo Eslami) متخصص ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک، به افزایش معلومات خود در این زمینه بپردازند.