آنچه باید درباره کوچینگ مهارت های ارتباطی بدانید!
امروزه علوم ارتباطات و مهارت‌های مربوط به آن، نقش بسزایی در عرصه‌های مختلف زندگی پیدا کرده‌اند. به همین دلیل افرادی که در راستای رشد فردی یا توسعه کسب و کار به موضوعاتی از قبیل: توسعه فردی و توسعه سازمانی علاقه دارند، به این مقوله نیز توجه دارند. در این رابطه کلیدواژه‌هایی مانند ارتباط موثر، کوچینگ رابطه، مهارت های ارتباطی و… بیش از پیش مورد توجه علاقه‌مندان قرار گرفته است. اما آنچه در این میان اهمیت خاصی دارد، شرکت در جلسات کوچینگ است. امروزه کوچینگ مهارت های ارتباطی به‌طور خاص مورد توجه قرار دارد. در این مقاله ضمن بررسی این موضوع، به مفاهیم مربوط به آن پرداخته‌ایم. درکنار خواندن این مقاله، به علاقه‌مندانی که رویکرد حرفه‌ای‌تری دارند، توصیه می‌کنیم: ضمن مطالعه در حوزه علوم ارتباطات، تالیفات دکتر پرستو اسلامی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، را نیز مطالعه کنند؛ کتاب‌هایی از قبیل: فرهنگ واژگان تخصصی علوم ارتباطات/ ارتباط انسانی/ ارتباط سازمانی.
آشنایی با مفاهیم اساسی مقاله: از ارتباطات موثر تا کوچینگ مهارت های ارتباطی
علوم ارتباطات (communication sciences) زیرشاخه‌های بسیاری دارد و شامل مطالعات میان‌رشته‌ای متنوعی می‌شود. چنانکه ذکر شد، امروزه مفاهیم این علوم در زمینه‌های مختلف رشد و توسعه فردی و سازمانی به کار می‌روند. به همین دلیل بسیاری از افراد ضمن شرکت در جلسات کوچینگ مهارت های ارتباطی، در پی تقویت مهارت‌های خویش در این زمینه هستند. اما پیش از آنکه وارد این موضوع شویم، بد نیست با مهم‌ترین مفاهیم مربوط به آن آشنا شویم.
در این زمینه با دو مفهوم اصلی روبه‌رو هستیم:
- ارتباط موثر
- مهارت های ارتباطی
مقصود از ارتباط موثر، رابطه‌ای است که در آن فرستنده پیام (کسی که ارتباط را آغاز می‌کند) موفق می‌شود نظر مخاطب را به خود جلب کند. درمقابل مخاطب هم از شکل گرفتن رابطه منتفع می‌شود. به این ترتیب، یک رابطه دو سر برد و مفید شکل می‌گیرد. در تعریف چنین رابطه‌ای، از اصطلاح ارتباط موثر استفاده می‌شود.
اما در کنار این اصطلاح، اصطلاح مهارت های ارتباطی قرار دارد که مقصود از آن: مجموعه مهارت‌هایی است که فرد با استفاده از آن‌ها می‌تواند به بهترین شکل به ارتباطات موثر در راستای اهدافش شکل دهد.
حال بر مبنای تعریف این مفاهیم، اهمیت و جایگاه کوچینگ مهارت های ارتباطی بیشتر مشخص می‌شود. در ادامه این مقاله، ضمن پرداختن به این موضوع، به مهم‌ترین آموزه‌هایی که از طریق این شاخه ارتباطات به علاقه‌مندان منتقل می‌شود، پرداخته‌ایم.
مقصود از کوچینگ مهارت های ارتباطی چیست؟
کوچینگ مهارت‌های ارتباطی، یک فرایند مشارکتی و هدفمند بین مربی (کوچ/ coach) و مراجع (کوچی/ coachee) است که بر توسعه و بهبود توانایی‌های فرد در برقراری ارتباط موثر با دیگران تمرکز دارد. اهداف اصلی این نوع کوچینگ عبارت‌اند از: توانمندسازی فرد برای درک بهتر الگوهای ارتباطی خود و دیگران؛ شناسایی نقاط قوت و ضعف؛ غلبه بر موانع ارتباطی و در نهایت، دستیابی به سطوح بالاتری از اثربخشی در تعاملات شخصی و حرفه‌ای است. در این فرایند ضمن آموزش تئوریک، از تمرین‌های عملی و… استفاده می‌شود.
برخلاف دوره‌های آموزشی عمومی که معمولاً بر انتقال دانش و تکنیک‌های کلی تمرکز دارند، کوچینگ یک رویکرد شخصی‌سازی شده است. کوچ با استفاده از پرسش‌های قدرتمند، بازخورد سازنده، تمرین‌های عملی و تعیین تکالیف، کوچی را در مسیر خودشناسی ارتباطی هدایت می‌کند. این فرایند نه تنها به یادگیری تکنیک‌های ارتباطی محدود نمی‌شود، بلکه به بررسی باورها، ارزش‌ها و نگرش‌های فرد نسبت به ارتباطات می‌پردازد؛ به این ترتیب، به ایجاد تغییرات رفتاری پایدار منجر می‌شود.
در کوچینگ مهارت های ارتباطی چه چیزهایی آموخته می‌شود؟
در طول فرایند کوچینگ روابط، افراد طیف گسترده‌ای از دانش‌ها و بینش‌ها را کسب می‌کنند که به آن‌ها در برقراری ارتباط موثرتر کمک می‌کند. مهم‌ترین این آموزه‌ها عبارتند از:
خودآگاهی ارتباطی:
- شناخت الگوهای ارتباطی: فرد می‌آموزد که چگونه به طور ناخودآگاه در موقعیت‌های مختلف ارتباط برقرار می‌کند و چه الگوهای رفتاری تکرارشونده‌ای دارد.
- شناسایی نقاط قوت و ضعف: با کمک کوچ، فرد نقاط قوت ارتباطی خود را شناسایی کرده و درک بهتری از زمینه‌هایی که نیاز به بهبود دارند، پیدا می‌کند.
- آگاهی از تاثیر رفتار ارتباطی: فرد می‌آموزد که چگونه رفتار ارتباطی او بر دیگران تاثیر می‌گذارد و چه واکنش‌هایی را برمی‌انگیزد.
مهارت‌های گوش دادن فعال:
- تمرکز و توجه کامل: فرد می‌آموزد چگونه به طور کامل به سخنان طرف مقابل توجه کند و از عوامل حواس‌پرتی دوری کند.
- درک پیام‌های کلامی و غیرکلامی: فرد مهارت تشخیص و تفسیر هر دو نوع پیام را تقویت می‌کند.
- نشان دادن توجه و همدلی: فرد می‌آموزد چگونه با استفاده از زبان بدن و بازخوردهای کلامی، توجه و همدلی خود را نشان دهد.
- پرسیدن سوالات شفاف‌کننده: فرد مهارت پرسیدن سوالات مناسب برای درک بهتر منظور طرف مقابل را کسب می‌کند.
تقویت مهارت‌های بیان موثر:
- انتقال واضح و مختصر پیام: فرد می‌آموزد چگونه پیام خود را به صورت روشن، مستقیم و بدون ابهام منتقل کند.
- استفاده از زبان مناسب: فرد با توجه به مخاطب و موقعیت، نحوه انتخاب کلمات مناسب را فرا می‌گیرد.
- لحن و آهنگ صدا: فرد آگاهی از تاثیر لحن و آهنگ صدا بر پیام را کسب کرده و نحوه استفاده موثر از آن را تمرین می‌کند.
- ساختاردهی پیام: فرد می‌آموزد چگونه پیام خود را به صورت منطقی و سازمان‌یافته ارائه دهد.
مهارت‌های ارتباط غیرکلامی:
- آگاهی از زبان بدن: فرد با انواع حرکات، حالات چهره و تماس چشمی و معانی آن‌ها آشنا می‌شود.
- استفاده آگاهانه از زبان بدن: فرد می‌آموزد چگونه از زبان بدن خود برای تقویت پیام کلامی و ایجاد تاثیر مثبت استفاده کند.
- تفسیر زبان بدن دیگران: فرد مهارت درک و تفسیر پیام‌های غیرکلامی دیگران را تقویت می‌کند.
تقویت مهارت‌های حل تعارض:
- شناسایی منابع تعارض: فرد می‌آموزد چگونه ریشه‌های اختلافات را تشخیص دهد.
- مدیریت احساسات در تعارض: فرد راهکارهای کنترل و مدیریت احساسات خود و دیگران در موقعیت‌های تعارض‌آمیز را فرا می‌گیرد.
- جستجوی راه حل‌های برد-برد: فرد مهارت یافتن راه حل‌هایی که منافع همه طرفین را در نظر بگیرد، کسب می‌کند.
- مهارت مذاکره: فرد اصول و تکنیک‌های مذاکره موثر را می‌آموزد.
مهارت‌های قاطعیت:
- بیان نیازها و خواسته‌ها: فرد می‌آموزد چگونه به طور محترمانه و قاطعانه نیازها و خواسته‌های خود را بیان کند.
- نه گفتن: فرد توانایی نه گفتن به درخواست‌های نامناسب را بدون احساس گناه یا عذرخواهی بیش از حد کسب می‌کند.
- تعیین مرزهای شخصی: فرد می‌آموزد چگونه مرزهای خود را تعیین کرده و از آن‌ها محافظت کند.
انعطاف‌پذیری در ارتباط:
- تطبیق سبک ارتباطی: فرد می‌آموزد چگونه سبک ارتباطی خود را با توجه به مخاطب، موقعیت و هدف ارتباط تغییر دهد.
- درک تفاوت‌های فردی: فرد با سبک‌های ارتباطی مختلف افراد آشنا می‌شود و نحوه تعامل موثر با آن‌ها را فرا می‌گیرد.
هوش هیجانی در ارتباطات:
- درک و مدیریت احساسات: فرد می‌آموزد چگونه احساسات خود و دیگران را درک و مدیریت کند.
- همدلی و شفقت: فرد توانایی نشان دادن همدلی و شفقت در تعاملات را تقویت می‌کند.
- خودآگاهی هیجانی: فرد درک عمیق‌تری از تاثیر احساسات خود بر ارتباطات پیدا می‌کند.
نتیجه‌گیری درباره کوچینگ مهارت های ارتباطی
کوچینگ مهارت‌های ارتباطی، یک مسیر تحول‌آفرین است که افراد را در مسیر تبدیل شدن به افرادی تاثیرگذار همراهی می‌کند. از خودآگاهی ارتباطی گرفته تا تسلط بر تکنیک‌های کلامی و غیرکلامی، مدیریت تعارض، تقویت هوش هیجانی و… آموزه‌های این فرایند، نه تنها کیفیت روابط فردی و حرفه‌ای را ارتقا می‌بخشد؛ بلکه به افزایش اعتماد به نفس، کاهش استرس و دستیابی به موفقیت‌های بیشتر در زندگی منجر می‌شود.
حرف آخر: دانش‌افزایی و مهارت‌آموزی در راستای رشد و توسعه فردی
آنچه در رابطه با کوچینگ مهارت های ارتباطی بیان شد، تنها بخشی از آموزه‌هایی است که می‌تواند مورد استفاده علاقه‌مندان قرار بگیرد. امروزه بسیاری از افراد برای افزایش دانش کاربردی خویش جهت توسعه فردی و تقویت ارتباطات میان فردی، از نظر تخصصی اساتید خبره کوچینگ استفاده می‌کنند. در این راستا خانم دکتر پرستو اسلامی (Parastoo Eslami) متخصص ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشگاه با ۲۲ سال سابقه تدریس، در قالب جلسات کوچینگ، یاریگرِ مدیران و صاحبان حرف و مشاغل خواهند بود. علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات تکمیلی درباره موضوع این مقاله، از مقالات و تالیفات دکتر پرستو اسلامی نیز استفاده کنند.
دیدگاهتان را بنویسید